Muzeum Cichej Nocy w Arnsdorf, klasa szkolna © SalzburgerLand Tourismus / Arnsdorf, Kathrin Gollackner
Pielgrzymki i szczególne spotkania
Ruch pielgrzymkowy w sanktuarium „Maria im Mösl“ w Arnsdorfie odgrywał jeszcze w czasach Franza Xavera Grubera bardzo ważną rolę. Mała wioska w pobliżu Oberndorfu była przez wieki znana daleko poza swoimi granicami. Pielgrzymowali do niej nawet pątnicy z dalekiego Rzymu, a każdy nowo wybrany arcybiskup salzburski do dzisiaj jeszcze ma w zwyczaju zaraz po nominacji pielgrzymować pieszo do sanktuarium „Maria im Mösl“.
Sytuacja gospodarcza i perspektywy na przyszłość nie były różowe, i być może akurat z tego powodu ruch pielgrzymkowy przeżywał rozkwit. Franz Xaver Gruber był w Arnsdorfie nie tylko nauczycielem. Jako zakrystian i organista pracował również na rzecz pielgrzymów. Czasem musiał posługiwać do kilku mszy świętych dziennie. Najważniejszym wydarzeniem w jego karierze zawodowej był jubileusz 300 lat istnienia sanktuarium w 1820 roku, na który przybyło 20 tysięcy wiernych. Opaci klasztoru Michaelbeuern, pod który podlegał kościół i klasztoru św. Piotra w Salzburgu, słuchali występów orkiestry pod batutą Grubera. Arnsdorf już od niepamiętnych czasów był miejscem niezwykłych spotkań. Michael Haydn spotkał się tu z proboszczem Rettensteinerem na wspólne śpiewanie pieśni w języku niemieckim, co było nowością, podobnie jak czterogłosowy chór męski, który należał do najważniejszych nowinek muzycznych w XIX wieku.
Słynna melodia powstała w szkole
Kiedy Franz Xaver Gruber objął w 1807 roku swoją pierwszą posadę nauczycielską w Arnsdorfie, przejął jednocześnie obowiązki zakrystiana i organisty. Przyjęcie od 1816 roku funkcji organisty w kościele św. Mikołaja w Oberndorfie było możliwe tylko dlatego, ponieważ w Arnsdorfie zastępował go czasowo jego pasierb, Anton Dürnberger. Zaledwie rok później przyszedł do Oberndorfu nowy wikariusz pomocniczy, Joseph Mohr. Bardzo szybko nawiązała się między nimi serdeczna przyjaźń. Łączyło ich wspólne zamiłowanie do muzyki.
Szkoła w Arnsdorfie uchodziła – według protokołu szkolnego z 1821 roku – za najlepszą w całym okręgu, ponieważ dzieci odpowiadały z „godną podziwu umiejętnością”. Mimo to obowiązek szkolny nie był należycie respektowany. Chłopi ze względu na koszty obarczali swoje dzieci pracą w gospodarstwie. Ponadto musieli płacić czesne. A ludność wiejska najbardziej ucierpiała przez zwyżki cen. Franz Xaver Gruber zerkał z nadzieją na pustą posadę nauczycielską w Oberndorfie, gdzie pracował jako organista. To życzenie nigdy się nie spełniło. W 1829 przeniósł się do Berndorfu.
Szkoła w Arnsdorfie © SalzburgerLand Tourismus / Arnsdorf, Kathrin Gollackner
Śladami „Cichej nocy“ w Arnsdorfie
- Budynek szkolny w Arnsdorfie zachował do dzisiaj swój dawny wygląd i do dzisiaj mieści szkołę podstawową. Od 1957 roku o powstaniu kolędy i twórcy melodii przypomina Muzeum Cichej Nocy. W 2011 roku muzeum, mieszczące się na pierwszym piętrze, przeszło gruntowną renowację i otrzymało nową wystawę. W 2013 roku zostało wyróżnione Austriackim Muzealnym Znakiem Jakości. Dąży do bycia miejscem refleksji i spotkań, które odzwierciedla prostotę tamtych czasów i życie Grubera. Tradycyjna kuchnia z otwartym paleniskiem, która stanowiła centrum życia rodzinnego i historyczna sala klasowa z pulpitem Grubera i starymi ławkami szkolnymi dają wyobrażenie o życie kompozytora. Zachowały się ponadto figurki z szopki z XVIII wieku, którą Gruber każdego roku wystawiał w kościele.
Na parterze budynku mieszczą się klasy szkoły podstawowej w Arnsdorfie. - W pobliżu budynku szkolnego leży kościół pielgrzymkowy „Maria im Mösl“ z roku 1520. Obejrzymy tu organy, na których grywał Gruber. Każdego roku 24 grudnia kuranty na wieży kościelnej wygrywają słynną kolędę.
- Dobrze oznakowany Szlak Grubera i Mohra łączy Oberndorf i Arnsdorf, zapraszając na malownicze spacery. Jest bardzo prawdopodobnym, że tę właśnie trasę przemierzał Gruber, kiedy udawał się jako organista do Oberndorfu. Szlak prowadzi ze szkoły w Arnsdorfie do Placu Cichej Nocy w Oberndorfie. Aby pokonać ośmiokilometrową drogę w jedną i w drugą stronę, należy zaplanować dwie i pół godziny. Jeśli spacer jest dla nas za długi, możemy wrócić z Oberndorfu do Arnsdorfu kursującą co pół godziny kolejką podmiejską „Lokalbahn S1” (przystanek Arnsdorf, do przejścia 1,5 km) lub autobusem linii 880 (przystanek Arnsdorf Bundesstraße, do przejścia 500 m).
- Wspaniałym wprowadzeniem w nastrój Bożego Narodzenia jest spacer ku pamięci Grubera i Mohra w 24 grudnia o godzinie 15.30 w sanktuarium „Maria im Mösl“ odbywa się nabożeństwo przy szopce betlejemskiej. Po nim na Placu Cichej Nocy odbywają się uroczystości ku czci obu twórców kolędy, Franza Xavera Grubera i Josepha Mohra. Następnie wierni wyruszają w drogę z pochodniami historycznym Szlakiem Mohra i Grubera, wiodącym bezpośrednio do Kaplicy Cichej Nocy w Oberndorfie. Kolejna atrakcja czeka w połowie drogi, gdzie członkowie Związku Strzeleckiego Arnsdorf strzelają do wiwatu z tradycyjnej, podręcznej broni palnej.
Oryginalne figury szopki betlejemskiej z czasów Franza Xavera Grubera © SalzburgerLand Tourismus / Arnsdorf, Kathrin Gollackner
