Miasteczko Steyr w zimowej szacie © Oberösterreich Tourismus GmbH
Historyczne miasteczko Steyr dopiero od niedawna zalicza się do Miejscowści Cichej Nocy, a stało się to za sprawą przypadkowego odkrycia. W czerwcu 2016 roku do jednego z wiedeńskich antykwariatów trafiło nieznane dotąd pismo zatytułowane „Vier schöne neue Weihnachtslieder“ („Cztery piękne, nowe kolędy”). Jako czwarta pojawia się w nim kolęda „Cicha noc”. Strona tytułowa zawiera informację o pochodzeniu druku: „Steyr, wydrukowane i do nabycia u Josepha Greisa“. To dowód na pochodzenie książeczki z zecerni Josepha Greisa, który posiadał koncesję na prowadzenie księgarni pod adresem Grünmarkt 7 w Steyr.
Joseph Greis wydał to pismo w latach 1827 – 1832 – dokładna data nie jest znana. Ponieważ Greis był nie tylko drukarzem, ale także księgarzem, zbiór kolęd można było nabyć bezpośrednio u niego. Wydrukowany przez niego tekst kolędy posiada sześć strof, choć z niewielkimi nieprawidłowościami w treści. Być może Joseph Greis miał do dyspozycji trudny do odczytania tekst lub błędy wkradły się podczas szykowania składu. W jaki sposób wszedł w posiadanie kolędy, pozostaje tajemnicą. Za to istnieje niezbity dowód, że to właśnie w Steyr pieśń ukazała się po raz pierwszy wydana drukiem, była tu powielona i sprzedawana. Chodzi tu najprawdopodobniej o najstarszy druk słynnej kolędy.
Obecnie Steyr i okolice miasta uchodzą za najbardziej innowacyjny region Austrii. Rozwój ten ma miejsce nieprzerwanie od wieków, a opinię o mieście popiera dodatkowo odkrycie najstarszego druku najpopularniejszej kolędy świata.
Kolęda „Cicha noc” śpiewana jest nie tylko w Austrii, ale we wszystkich zakątkach naszego globu © SalzburgerLand Tourismus, Michael Groessinger
Region Dzieciątka
Od dawien dawna miasto Steyr i okoliczne gminy stanowią centrum zwyczajów i tradycji świątecznej przedgórza alpejskiego Górnej Austrii. Jednym z najcenniejszych dóbr kultury ludowej w Regionie Christkindl (czyli Regionie Dzieciątka Jezus) jest lokalna szopka (Steyrer Kripperl). Nie jest to szopka w znaczeniu konwencjonalnym, a raczej rodzaj teatru lalkowego z wykorzystaniem kukiełek, na którym grywano w okresie adwentu. Widzowie siedzieli w napięciu przed wypełniającą całą izbę dwupoziomową szopką. Na dolnej scenie przedstawiano wydarzenia religijne, a tymczasem górna scena wyobrażała życie miasteczka Steyr. Górny poziom służył do dodawania zabawnych przerywników wziętych z życia miasta. Do ulubionych postaci należał Lichtlausblaser i Bäckernatzl. Spektakle odbywały się regularnie w karczmach jeszcze do końca XIX wieku. Dzisiaj są nieodzowną częścią programu wydarzeń adwentowych i bożonarodzeniowych w Steyr lub grywane są na szczególne okazje. Obejrzymy je w Muzeum Miasta Steyr (w Innerberger Stadl, Grünmarkt 26).
Kościół pielgrzymkowy Dzieciątka Jezus, Christkindl koło Styer © Kleiner Historische Städte, G. Meidl
Historyczne miasto handlowe nad rzeką Enns
W Steyr nas rzeką Enns, najdłuższł rzeką na terenie Austrii, jest wiele ciekawych miejsc do odkrycia. Centralnym punktem wyjścia jest przy tym rozległy Plac Miejski, przy którym stoją rzędem zabytkowe kamienice. Późnogotycka kamienica Bummerlhaus (Stadtplatz 32) jest symbolem miasta. Architektoniczną perełką jest też Schmollgruberhaus, dający wgląd w mechanikę starych zegarów. W okresie Bożego Narodzenia na pierwszy plan wysuwają się szopki betlejemskie. Nie do przeoczenia jest szopka w kształcie drzewka na Placu Miejskim. Typowe dla regionu szopki, wykonywane dawniej przez kowali w celu podreperowania budżetu domowego, prezentowane są w Ratuszu (Stadtplatz 27). Ale najlepiej ruszyć na spacer po prostu przed siebie, szlakiem szopek lub uliczkami Starego Miasta. Na koniec zejdźmy do domu przy Fabrikstraße 10, gdzie w miejscu dzisiejszego „Bar Madame“ działała kiedyś „Karczma pod Złotą Beczką“. Tutaj przyszedł na świat dziadek Josepha Mohra.
Śladami „Cichej nocy“ w Steyr:
- W Austriackim Muzeum Bożego Narodzenia w Steyr zobaczymy od listopada 2018 roku replikę pierwszego druku kolędy „Cicha Noc!“. Oprowadzanie po wystawie muzealnej możliwe jest przez cały rok, po uprzedniej rezerwacji terminu w biurze informacji turystycznej Steyr. Do szczególnych atrakcji zalicza się pokaźna kolekcja zabytkowych ozdób gwiazdkowych z lat 1830 – 1930, 200 lalek oraz „kolejka przygód“ – cud techniki na szynach, która jeździ po piętrach muzeum. W każdą sobotę i niedzielę adwentu Muzeum Bożego Narodzenia odwiedza „Steyrer Christkindl“ („Dzieciątko ze Stayr).
- Kto ma ochotę na dłuższą wędrówkę ze Steyr do sąsiednich miejscowości Christkindl lub Garsten, idzie zgodnie z oznakowanym szlakiem pielgrzymkowym do Christkindl. Trasa liczy dziewięć kilometrów, biegnie w głównej mierze po asfaltowej ulicy, a punktami kulminacyjnymi po drodze są sanktuarium Christkindl oraz klasztor Garsten. Wędrówka opisaną trasą oferowana jest także w wersji z przewodnikiem i z rozważaniami biblijnymi w dwóch miejscach po drodze. (ok. 4,5 godziny).
- Zwiedzanie barokowego kościoła pielgrzymkowego Christkindl w noszącej tę samą nazwę dzielnicy pielgrzymkowej w Steyr. Cudowna figurka to mierzące dziesięć centymetrów, uformowane z wosku Dzieciątko Jezus, trzymające w dłoniach krzyż i koronę cierniową. W budynku parafialnym wystawione są dwie niezwykłe szopki. Szopka mechaniczna z trzystoma ruchomymi figurkami oraz mierząca 54 m² „Pöttmesser Krippe”, którą wypełnia aż 700 figur.
- Od 1950 roku działa w Christkindl w okresie adwentu „Urząd Pocztowy Christkindl“. Każdego roku wysyłanych jest stąd na cały świat ponad dwa miliony świątecznych przesyłek. Każda kartka i każdy list opatrzone są specjalnym stemplem „Über Christkindl“ (Przez Christkindl).
- W okresie adwentu w regionie Christkindl odbywają się liczne jarmarki przedświąteczne, na przykład na Starym Mieście w Steyr, na promenadzie, w Garsten, w Zamku Lamberg i w Steinbach an der Steyr. Do ostatniej z miejscowości dojedziemy bardzo nastrojowo najstarszą kolejką wąskotorową w Austrii (760 mm) o nazwie Steyrtal Museumsbahn. Podróż do Steinbach an der Steyr – wioski z olbrzymim kalendarzem adwentowym – zajmuje godzinę Codziennie od 1 do 24 grudnia na siedmiu kamienicach w centrum wioski otwierane jest tu jedno z okien adwentowych.
Szopka betlejemska ze Steyr © Kleine Historische Städte, Wolfgang Hack
