Rzeźba symbolizująca Afrykę na Szlaku Pokoju w Hochburg-Ach © Franz Xaver Gruber Gemeinschaft
Kiedy Hans Schwarzmayr zaczyna swoją opowieść, świat za maleńkimi oknami zabytkowej chałupy zdaje się odchodzić w zapomnienie. Kustosz Izby Pamięci Franza Xavera Grubera w Hochburg-Ach mówi łagodnym tonem i starannie dobiera słowa. To co ma do przekazania jest bliskie jego sercu. Bo chodzi o najsłynniejszego syna małej wioski, tu w górnoaustriackim regionie Innviertel. Chodzi o jego kompozycję, która w ciągu ostatnich 200 lat stała się najbardziej znaną kolędą na świecie.
Johann Schwarzmayr, podobnie jak Franz Xaver Gruber, pochodzi z Hochburg-Ach © Oberösterreich Tourismus GmbH
Hans Schwarzmayr, poddobnie jak Franz Xaver Gruber, jest rodowitym mieszkańcem Hochburga. „Kolęda jest wszechobcena w wiosce dzięki Izbie Pamięci, Szlakowi Pokoju i dzięki spektaklowi historycznemu w trzeci weekend adwentu. Hochburg-Ach nigdy nie zapomniał o Franzu Xaverze Gruberze. Pierwsza poświęcona mu tablica pamiątkowa została postawiona już w 1900 roku.” wyjaśnia kustosz. Od 1976 roku tzw. Dom Pamięci prowadzony jest jako muzeum, a w 2017 roku został kompletnie odnowiony i obecnie lśni nowym blaskiem. W 2012 roku otwarto Szlak Pokoju, którym wędruje co roku blisko 3 tys. turystów. Hans Schwarzmayer – podobnie zresztą jak jego liczni koledzy ze stowarzyszenia – przepracowuje tysiące godzin w czynie społecznym. Ponadto od wielu lat wciela się w rolę Andreasa Peterlechnera, który odkrył talent muzyczny Franza Xavera Grubera w jego młodym wieku, w historycznym spektaklu adwentowym. „Kiedy przeszedłem na emeryturę, otrzymałem ten 'projekt mojego serca’, który niezmiennie mnie porusza” – podkreśla Schwarzmayr.
Ale na czym polega według niego fascynacja kolędą? W szczgólności chodzi o dwa aspekty. ” Joseph Mohr i Franz Xaver Gruber to ludzie, którzy wyrwali się z prostych i ubogich środowisk, a mimo to udało im się stworzyć pieśń, która przetrwała pokolenia. Mogę sobie wyobrazić, że odkrycie tego faktu mogło być dla wielu poszukujących korzeni kolędy sporym rozczarowaniem. Kiedy w 1854 roku Królewska Pruska Kapela Dworska wysłała do Salzburga prośbę o ustalenie autorstwa, z pewnością założyła, że chodzi o tak znamienitego kompozytora, jak np. Michał Haydn. Ale nie! Był nim zwykły nauczyciel wiejskiej szkoły i wikary. Drugi aspekt, który nie mniej mnie fascynuje, to światowa dystrybucja w czasach, kiedy nie było jeszcze ani internetu, ani mediów społecznościowych.
Kamyki z pokojowym przesłaniem
Osoby wędrujące dwukilometrowym, skłaniającym do rozważań Szlakiem Pokoju w Hochburg-Ach, zachęcane są do zabrania ze sobą na wędrówkę ręcznie malowanego kamienia pokoju, który należy na końcu zostawić na miejscu. W ciągu ostatnich pięciu lat Josef Schwaninger i Alfred Bachmair ozdobili malunkami ponad 6 tys. kamieni pokoju. Są one tak piękne, że większość zwiedzających nie odkłada ich na miejsce, a zabiera na pamiątkę do domu. Panom artystom zupełnie to nie przeszkadza; malowanie już dawno stało się ich hobby i jest ich dobrowolnym wkładem w przybliżanie ludziom przesłania „Cichej nocy” na miejscu, w Hochburg-Ach. Pomalowanie niewielkiego kamienia z rzeki Salzach zajmuje od kwadransa do pół godziny. Mały obrazek w akrylu zostaje zabezpieczony bezbarwnym lakierem, a na odwrocie umieszcza się różne dodające otuchy i skłaniające do rozważań słowa. We wsi od dawna wiadomo, że potrzebne jest coraz więcje kamieni i zawsze jest ich pod dostatkiem. Mieszkańcy Hochburga – czy to dzieci, czy dorośli – zbierają kamienie podczas wycieczek nad rzekę i przynoszą je do dwóch malarzy hobbystów.
Współczesne rzeźby przed Izbą Pamięci F. X. Grubera w Hochburg-Ach © Franz Xaver Gruber Gemeinschaft
Izba Pamięci Franza Xavera Grubera jest czynna codziennie w godzinach 13.30-16.30 od Wielkanocy do 26 października. W święta Bożego Narodzenia dodatkowo od 9.00 do 12.00.
