Rechnudln © Edith Danzer
Zwyczaj kadzenia domostw
Koniec jednego i początek następnego roku – 12 dni między Bożym Narodzeniem a 5 stycznia – był niegdyś na Ziemi Salzburskiej okresem pełnym przesądów. Mieszkańcy Alp pozostawali w domach, ogrzewali je i czekali na nadejście Nowego Roku. Do tych przygotowań należało również chodzenie po domu i obejściu z żeliwną patelnią, na której tlił się żar, a na nim leżały aromatyczne zioła i żywice. Kadząc, oczyszczano swoje najbliższe otoczenie z demonów zimy, przepędzano nieszczęście i choroby. Kadzono w dniu św. Tomasza, w Boże Narodzenie, w Sylwestra oraz 5 stycznia. Wieczór wigilijny był najważniejszym z tych dwunastu dni i do dziś jeszcze rodziny w Pinzgau kultywują zwyczaj oczyszania powietrza swoich mieszkań i budynków dla zwierząt przez chodzenie po nich z dymiącym żarem. Najpierw palono w piecu olchą, a następnie rozgrzany żar przekładano do żeliwnej patelni, kładąc na niego zioła o działaniu oczyszczyjącym, np. jałowiec, szałwię, bylicę oraz zioła o dziaąaniu ochronnym: dzięgiel, dziurawiec zwyczajny, kadzidło i mirrę. Jodłową gałązkę maczano w wodzie święconej i spryskiwano wszystkie zakamarki. Po odmówieniu modlitwy, roznosiło się ten dym po całym domu i obejściu.. Wiele rodzin z Pinzgau po dziś dzień podtrzymuje ten zwyczaj, by ocalić go od zapomnienia.
Dymiącym żarem zmieszanym z aromatycznymi ziołami okadza się tradycyjnie domy i obejście © Roland Hölzl
Rachnudln – wzmaniający posiłek przed pasterką
Rytuał kadzenia zajmuje trochę czasu i czyni głodnym. W końcu trzeba obejść każdy zakątek domu i zajrzeć z rozżarzoną patelnią do każdej stajni, obory i chlewa. Tradycyjna zupa na kiełbasie trafia na stół dopiero po pasterce, trzeba więc wzmocnić się przed wyjściem do kościoła. I temu właśnie służyły dawniej Rachnudln. Cała rodzina zasiadała przy patelni pełnej racuchów, wybierała je rękami, rozrywła i wypełniała tym, na co miała ochotę. Jedni gorącą kapustą kiszoną, inni dżemem jagodowym. Smak i zapach ciepłego ciasta drożdżowego z rodzynkami na długo zapisywał się w pamięci i kojarzy się dziś nieodzownie z rodzinnym Bożym Narodzeniem.
Nazwa Rachnudln pochodzi od słowa „rachn” (czyli „räuchern” – kadzić) i słowa Nudln, określających w loklanym dialekcie potrawy mączne (kluski, placki, racuchy).
Składniki
- 450 g mąki pszennej
- szczypta soli
- trochę cukru
- kostka świeżych drożdży
- ok. 250 ml mleka
- 80 g masła
- 3 jaja
- 70 g rodzynek
Składniki na tradycyjne racuchy z regionu Pinzgau © Edith Danzer
Sposób przygotowania
Przygotuj zaczyn: mąkę i sól przełóż do miski, zrób muldę i pokrusz do niej drożdże. Dodaj trochę cukru i trochę letniej wody. Przykryj miskę ściereczką i odstaw na 15 minut. Następnie dolej letniego mleka, dodaj rozpuszczone masło i jaja. Wyrób dobrze ciasto robotem kuchennym, aż stanie się gładkie. Dodaj umyte rodzynki, jeszcze raz krótko zagnieć całość. Jeszcze raz przykryj ściereczką i odstaw w ciepłe miejsce. Ciasto będzie gotowe do smażenia, kiedy podwoi swoją objętość.
Rozpuść na patelni masło. Wycinaj łyżką kawałki ciasta i kładź na patelnię. Dociskaj je lekko łyżką. Smaż grube racuchy na wolnym ogniu, nie za szybko. Kiedy pierwsza strona będzie już wysmażona na złocisty kolor, przykryj patelnię przykrywką.
Przełóż porcję racuchów na talerz i rozerwij je delikatnie u góry palacami. Wypełnij kieszonki gotowaną kapustą kiszoną lub dżemem i złóż je ponownie. Potrawę tę je się zwyczajowo ręką, a slodką jej odmianę popija tradycyjnie mlekiem.
Smacznego oczekiwania na pierwszą gwiazdkę!
